Vjekovima je Glamočko polje bilo nastanjeno. Najraniji ostaci života sežu i do bronzanog doba. Kasnije, u vrijeme Ilira tu je živjela jedna od vodećih zajednica Delmata, sudeći po velikom broju gradina. Tokom prošlosti Glamoč je bio jedinstvena župa, kneževina, a danas je samostalna Opština. Jedini spomenik na teritoriji Opštine Glamoč koji je proglašen za dobro od značaja za Bosnu i Hercegovinu je tvrđava Tabija (proglašena 2005. godine). Pored Tabije, na teritoriji Glamoča postoje 32 gradine, veliki broj srednjevjekovnih grobalja i crkvina, ali njihova valorizacija nikada nije rađena. Pored istraživanja bazilike (VII vijek) u naselju Vrba (1969-1970 godine), 2007 godine su od strane Zemaljskog muzeja u Sarajevu pokrenuta iskopavanja na lokalitetu Gradac iznad naselja Halapić gdje su pronađeni ostaci iz ranog bronzanog doba.
Na slici su prikazana arheološka nalazišta (gradine, nekropole) u Opštini Glamoč od kojih su značajniji:
- Rajan (br. 240) – Ruševine srednjovjekovnog grada, spominje se pod imenom Dlamoč iz 11. vijeka u sastavu hrvatske države, a Bosni je pripao za vrijeme banovanja Stjepana II Kotromanića;
- Orlac (br. 211) – Srednjovjekovni grad pored Kadinog potoka;
- Medvjedgrad (br. 191) – Srednjovjekovni grad;
- Kaursko groblje (br. 157) – Srednjovjekovno groblje, 6 stećaka u obliku ploča i sanduka;
- Kamen (br.154) – Srednjovjekovna nekropola, pravoslavno groblje, 22 stećka u obliku stela i ploča;
- Mramor (br. 199) – Srednjovjekovni spomenik, u obliku masivnog sanduka;
- Suhalj vrelo (br. 263) – Srednjovjekovno groblje, 5 stećaka u obliku stela i ploča;
- Crkvina (br. 35) – Srednjovjekovna crkva;
- Glamoč (br. 54) – Prahistroijska gradina i srednjovjekovni grad;
- Borak (br. 16) – Srednjovjekovna nekropola;
- Vrba (br. 279) – Fragment orijentalne kamene ploče ukrašena spiralama;
- Vrba (br. 280) – Srednjovjekovna nekropola;
- Peća (br. 213) – srednjovjekovna nekropola, 13 stećaka u obliku stela, ploča i krsta.
Prema jednoj od teorija o nastanku imena Glamoč, ovaj kraj je naseljavalo Ilirsko pleme Dalmati, kao i širi prostor Balkanskog poluostrva, a naročito pojas dinarsko-dalmatinske zone. Ovo pleme je uglavnom zavisilo od ovaca kao pokretne imovine, lako prilagodljive za tadašnji način života. Prema imenici delma (u značenju ovca) pleme je nazvano Delmatima, a regija u kojoj su živjeli Delmatia, što odgovara današnjem nazivu Dalmacija. Dakle, po delmi, naseobina je prvo dobila naziv Delmoč, zatim Dlamoč, da bi danas nosila naziv Glamoč. Prema tome, ova riječ bi označavala kraj pastira-ovčara.
Kada je Rimska imperija počela osvajati prostore zapadnog Balkana, zatekla je ilirska plemena Delmata. Kasnije dolaskom Slavena oni su asimilovani. Glamoč se prema nekim izvorima prvi put spominje 1078. godine, kao granična župa Splitske nadbiskupije, ali se pretpostavlja da je mjesto starijeg perioda nastanka.
Kulturnu baštinu Glamoča iz perioda Ilira, Rimljana i Slovena čini Lapidarij – izložbeni prostor kamenih skulptura. U njemu se nalaze nekoliko stećaka, u vidu ploča, sarkofaga, poklopaca i ornamenata iz pomenutog perioda. Iz perioda srednjovijekovne Bosanske države, (XV. vijek), iznad centra Glamoča, u dijelu koji nosi ime Stari grad, vidljivi su ostaci tvrđave. Nosi ime Tabija (tur. tvrđava), a pripadala je bosanskom kralju Ostoji. Graditeljska cjelina Stari grad u Glamoču proglašena je nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine od strane Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika 2005. godine. Danas je u dosta trošnom stanju.
Dolaskom Turaka, Glamoč gubi svoje nekadašnje značenje i postaje samo mala kasaba na rubu Turske carevine. Ipak, iz ovog perioda ostao je do danas najmonumentalniji i najviši muslimanski nadgrobni spomenik u Bosni i Hercegovini – Bašića mašat. Nadgrobnjak je podignut 1798. u čast upokojenom Omer – agi Bašiću od strane njegove ljube Fatime. Nalazi se u selu Jakir kraj magistralne ceste M – 15, Livno – Glamoč, na 2 km od grada. Spomenik je ukrašen topuzom i interesantnom orijentalnom ornamentikom u kamenorezu.